Οδηγός
στεφανιογραφίας και αγγειοπλαστικής
Σας έχουν προτείνει να υποβληθείτε σε μία εξέταση που λέγεται στεφανιογραφία και ενδεχομένως αγγειοπλαστική. Η ομάδα του pericardium ελπίζει με το συγκεκριμένο άρθρο/οδηγό, να σας λύσει αρκετές απορίες και να απαντήσει σε πιθανά σας ερωτήματα. Μπορείτε φυσικά, να επικοινωνήσετε μαζί μας ανά πάσα στιγμή.
Γιατί κάνω στεφανιογραφία και αγγειοπλαστική;
Είστε ένας από τα εκατομμύρια ανθρώπων που έχει πάθει έμφραγμα ή εμφανίζει στηθάγχη. Σας έχουν συμβουλέψει να κάνετε στεφανιογραφία, για να γνωρίζουμε ακριβώς την έκταση και την σοβαρότητα των στενώσεων, αλλά και για να διαπιστώσουμε πως λειτουργεί η καρδιά σας. Γνωρίζοντας αυτές τις πληροφορίες η ιατρική ομάδα θα σας προτείνει την ιατρικώς ενδεδειγμένη θεραπεία για εσάς (αγγειοπλαστική, by pass, φαρμακευτική αγωγή).
Είναι πιθανόν αμέσως μετά την στεφανιογραφία να σας προταθεί να κάνετε αγγειοπλαστική. Στην αγγειοπλαστική χρησιμοποιούμε ένα μεταλλικό ικρίωμα-σκελετό (stent) για να ανοίξουμε την στένωση και έτσι να αυξήσουμε την ροή του αίματος στην καρδιά. Με την αγγειοπλαστική έχουμε πολύ λιγότερα –ή και καθόλου– συμπτώματα και καλύτερη ποιότητα ζωής.
Στεφανιογραφία
Η στεφανιογραφία ή αλλιώς καρδιακός καθετηριασμός είναι μια εξέταση που φαίνεται εάν τα αγγεία της καρδιάς (στεφανιαία) έχουν στενέψει ή έχουν αποφραχθεί.
Αγγειοπλαστική
Η αγγειοπλαστική ή αλλιώς PCI είναι μία θεραπεία που ανοίγοντας την αρτηρία που έχει στένωση ή απόφραξη αποκαθιστά την ροή αίματος σε ένα τμήμα του καρδιακού μυ.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η Η ΣΤΕΦΑΝΙΑΙΑ ΝΟΣΟΣ;
Η καρδιά λειτουργεί σαν αντλία και διακινεί σε όλο το ανθρώπινο σώμα αίμα, δηλαδή οξυγόνο. Η στεφανιαία νόσος αρχίζει όταν τα αγγεία της καρδιάς αρχίζουν και στενεύουν, μία διαδικασία που ονομάζεται αθηρωμάτωση.
Η αθηρωματική πλάκα δημιουργείται σταδιακά στα τοιχώματα του αγγείου
Όταν ο αυλός του αγγείου στενέψει αρκετά τότε προκαλείται στηθάγχη
Σε συγκεκριμένες συνθήκες η πλάκα στο τοίχωμα «σπάει» και δημιουργείται θρόμβος που αποφράσσει τελείως το αγγείο προκαλώντας έμφραγμα.
Η στεφανιογραφία χρησιμοποιεί τις ακτίνες Χ για να πάρουμε εικόνες και βίντεο των στεφανιαίων αγγείων. Με τον τρόπο αυτό μπορούμε να δούμε εάν υπάρχει κάποια στένωση, τι βαθμού είναι (πχ. 80%), τι σοβαρότητας είναι, τι έκτασης και γενικώς να εκτιμήσουμε εάν οι στενώσεις που βλέπουμε πρέπει να αντιμετωπιστούν με αγγειοπλαστική ή με by pass.
- Απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων
- Ακριβής εντοπισμός στενώσεων
- Χρήσιμες πληροφορίες για την ορθή επιλογή του είδους της θεραπείας.
Αριστερά στεφανιαία αγγεία χωρίς στενώσεις
Δεξιά στεφανιαία αρτηρία χωρίς στενώσεις
Πλεονεκτήματα της αγγειοπλαστικής
Η αγγειοπλαστική γίνεται για να ανοίξουμε ένα στεφανιαίο αγγείο που έχει σοβαρού βαθμού στένωση ή απόφραξη. Επιτυγχάνεται με την τοποθέτηση (εμφύτευση) ενός μεταλλικού stent και έτσι βελτιώνεται η ροή του αίματος στην καρδιάς σας και έχετε λιγότερα ή καθόλου συμπτώματα. Τις περισσότερες φορές, είναι το επόμενο βήμα της στεφανιογραφίας.
- Θεραπεία στενώσεων των στεφανιαίων αγγείων
- Διάνοιξη στένωσης με χρήση stent
- Βελτίωση της αιμάτωσης του μυοκαρδίου και εξάλειψη συμπτωμάτων στηθάγχης.
Στένωση 95% στην περισπωμένη στεφανιαία αρτηρία
Αποκατάσταση του αυλού με εμφύτευση stent
Προετοιμασία
Η στεφανιογραφία και η αγγειοπλαστική μπορούν να γίνουν σε επείγουσα κατάσταση (έμφραγμα ή ασταθής στηθάγχη) ή προγραμματισμένα (σταθερή στηθάγχη). Στην κλινική, η νοσηλεύτρια και ο ιατρός σας θα σας εξηγήσουν την όλη διαδικασία και τους πιθανούς κινδύνους και θα απαντήσουν σε όποια απορία έχετε εσείς ή οι συγγενείς σας. Μπορεί να χρειαστεί να κάνετε και άλλες εξετάσεις για να μετρήσουμε τις πιέσεις στις κοιλότητες της καρδιάς, να ελέγξουμε τις βαλβίδες καθώς και την αντλητική δύναμη της καρδιάς.
Πριν την επέμβαση θα τοποθετηθεί στη φλέβα σας μία συσκευή για την χορήγηση υγρών και φαρμάκων. Θα φορέσετε την ειδική ενδυμασία και η περιοχή του καρπού ή/και η βουβωνική, θα ξυριστεί από τον νοσοκόμο καθώς εκεί θα τοποθετηθεί ένα πλαστικό σωληνάκι (θηκάρι) από τον ιατρό για τις ανάγκες της εξέτασης. Θα σας δοθεί ένα ήπιο ηρεμιστικό για να χαλαρώσετε, αλλά θα έχετε τη δυνατότητα να συνομιλείτε κανονικά με τον ιατρό σας.
Πηγαίνοντας στην Κλινική
- Εάν μένετε σε άλλη πόλη και κάνετε μόνο στεφανιογραφία (χωρίς αγγειοπλαστική), μπορείτε να επιστρέψετε αυθημερόν –ειδικά αν η εξέταση έγινε από την κερκιδική αρτηρία (καρπό-χέρι).
- Αποφύγετε την οδήγηση προς και από την κλινική, οπότε φροντίστε να συνοδεύεστε από ένα φίλο ή συγγενή σας.
- Πριν την εξέταση, μπορείτε να καταναλώσετε υγρά (νερό, τσάι, γάλα), αλλά όχι στερεά τροφή.
- Πρέπει να γνωρίζετε το ιατρικό σας ιστορικό, τυχόν αλλεργίες (ειδικά στο σκιαστικό, στο ιώδιο ή σε κάποια θαλασσινά) και να έχετε μαζί σας τις εξετάσεις καρδιάς (τεστ κόπωσης, υπέρηχο καρδιάς, αίματος κ.ά.).
- Είναι πολύ σημαντικό να αναφέρετε στον ιατρό την φαρμακευτική σας αγωγή. Ειδικά φάρμακα που αραιώνουν το αίμα όπως ασπιρίνη (salospir, aspirin), κλοπιδογρέλη (plavix, iscover) αντιπηκτικά (sintrom, pradaxa, eliquis, xarelto), φάρμακα για το σάκχαρο (ινσουλίνη, μετφορμίνη), διουρητικά και αντιφλεγμονώδη (voltaren, mesulid).
- Ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει για τα φάρμακα που πιθανά θα πρέπει να να διακόψετε πριν την εξέταση.
Στεφανιογραφία
Η στεφανιογραφία διαρκεί συνολικά περίπου 30 λεπτά. Ο καρδιολόγος και η ομάδα του εργαστηρίου, παρακολουθούν την όλη διαδικασία μέσα από οθόνη και είναι πάντα σε επιφυλακή για οτιδήποτε χρειαστεί. Οι περισσότεροι ασθενείς βρίσκουν την εξέταση εύκολη και ανώδυνη. Είναι φυσιολογικό να αισθανθείτε κάποια πίεση όταν εισέρχεται το θηκάρι στον καρπό ή στο πόδι, αλλά όταν οι καθετήρες είναι μέσα στα αγγεία, δεν προξενούν καμία ενόχληση.
1. Προετοιμασία της περιοχής εισόδου
Η εξέταση γίνεται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο. Ξαπλώνετε κάτω από μία κάμερα με ακτίνες Χ. Η περιοχή του καρπού ή του ποδιού καθαρίζεται με ιώδιο.
2. Εισαγωγή θηκαριού
Ακολουθεί τοπική αναισθησία (ξυλοκαΐνη) και τοποθετείται ένα πολύ λεπτό πλαστικό σωληνάκι στην αρτηρία σας (θηκάρι). Μερικές φορές ένα θηκάρι τοποθετείται στην φλέβα του ποδιού (δεξιός καρδιακός καθετηριασμός), για την μέτρηση των πιέσεων στις καρδιακές κοιλότητες και τα αγγεία.
3. Εισαγωγή καθετήρα
Ένας πολύ λεπτός σωλήνας που εισάγει ο ιατρός στο θηκάρι, οδηγείται από την αρτηρία σας έως την αορτή, ένα μεγάλο αγγείο της καρδιάς όπου βρίσκονται τα στεφανιαία αγγεία.
4. Απεικόνιση στεφανιαίων αγγείων
Ένα ειδικό υγρό (σκιαστικό) εγχύεται από τον καθετήρα στα αγγεία, για να μπορέσει ο ιατρός να ελέγξει τη ροή του αίματος και να εντοπίσει πιθανές περιοχές με στενώσεις ή αποφράξεις.
5. Καταγραφή εικόνας
Η όλη διαδικασία καταγράφεται σε μορφή βίντεο, αποθηκεύεται και σας παραδίδεται σε μαγνητικό μέσο (CD) μετά τη λήξη της επέμβασης.
Αγγειοπλαστική
Εάν η στεφανιογραφία δείξει ότι έχετε κάποια στένωση στα αγγεία σας, ο ιατρός θα εξετάσει τις εικόνες και θα αποφασίσει, σε συνεννόηση μ’ εσάς και την οικογένειά σας, για την αγγειοπλαστική. Στις περισσότερες των περιπτώσεων γίνεται άμεσα.
1. Το μπαλόνι με το stent που το περιβάλλει τοποθετούνται στο σημείο του αγγείου που υπάρχει στένωση.
2. Το μπαλόνι φουσκώνει και το stent εκπτύσσεται στο αγγείο, απωθώντας την αθηρωματική πλάκα που προκαλεί την στένωση.
3. Το μπαλόνι ξεφουσκώνει και αποσύρεται, ενώ το stent παραμένει στο σημείο όπου υπήρχε η στένωση.
4. Η αρτηρία, απαλλαγμένη πλέον από τη στένωση, επιτρέπει στο αίμα να κυκλοφορεί στην καρδιά χωρίς εμπόδιο.
Η εξέλιξη των stent είναι ραγδαία. Πρόσφατα δοκιμάστηκε η χρήση βιοαπορροφήσιμου πλαστικού stent (δηλαδή stent που διαλύεται σε βάθος χρόνου τελείως), αλλά συνδυάστηκε με αυξημένα ποσοστά εμφράγματος και έτσι το συγκεκριμένο stent δεν χρησιμοποιείται. Μελετώνται όμως άλλου τύπου βιοαπορροφήσιμα μεταλλικά stent που θα διαλύονται μετά την επέμβαση με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα.
Τι κάνει ένα stent
Το stent είναι ένας μεταλλικός νάρθηκας που κρατά την αρτηρία ανοιχτή, πιέζοντας συνεχώς την αθηρωματική πλάκα στο τοίχωμα του αγγείου. Από την δεκαετία του 2000 χρησιμοποιούνται τα νεότερης γενιάς stent, τα επικαλυμμένα, όμοια με τα κλασσικά μεταλλικά stent αλλά εφοδιασμένα με μία πολύ λεπτή μεμβράνη (πολυμερές), που εκκρίνει μία ισχυρή φαρμακευτική ουσία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, αυξάνοντας την αποτελεσματικότητα του stent και ελαττώνοντας δραματικά την πιθανότητα επαναστένωσης.
Τελευταία βήματα της αγγειοπλαστικής
Το θηκάρι αφαιρείται μόλις τελειώσει η επέμβαση της αγγειοπλαστικής. Στο pericardium η επέμβαση γίνεται από το χέρι σε ποσοστό >95%. Μία μικρή πίεση εφαρμόζεται στο χέρι σας για 3-4 ώρες. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας ειδικός πιεστικός επίδεσμος, σαν βραχιόλι που φουσκώνει με αέρα. Αυτό γίνεται αφενός για να είναι σταθερό το χέρι και αφετέρου για να εφαρμόσει πίεση στο σημείο εισόδου. Εάν η επέμβαση γίνει από το πόδι, θα εφαρμοστεί πίεση από τον νοσοκόμο για 10-20 λεπτά ή θα τοποθετηθεί ειδική συσκευή σύγκλεισης.
Εάν η εξέταση γίνει από το χέρι, θα έχετε πλήρη κινητικότητα με το τέλος της επέμβασης. Καλό θα είναι να αποφεύγετε να τραβάτε ή να σπρώχνετε με αυτό το χέρι για 48 ώρες. Εάν γίνει από το πόδι, θα χρειαστεί να ξαπλώσετε κάποιες ώρες. Θα επιστρέψετε στο σπίτι σας το απόγευμα της ίδιας μέρας ή την επομένη και θα αποφεύγετε να σηκώνετε μεγάλα βάρη για μία εβδομάδα. Καλό είναι να έχετε συνοδό μέλος, καθώς δεν θα μπορείτε να οδηγήσετε.
Επιπλοκές
Όπως όλες οι ιατρικές πράξεις, οι επεμβάσεις αυτές συνδέονται με κάποιους κινδύνους. Μιλήστε με τον ιατρό σας για την όποια σας ανησυχία και πάρτε πληροφορίες για τα οφέλη αλλά και τους κινδύνους της κάθε επέμβασης.
Ελάσσονες (μικρές) επιπλοκές:
- Μικρή αιμορραγία από το σημείο εισόδου. Δεν είναι ανησυχητική και αντιμετωπίζεται με πιεστική περίδεση. Εάν είναι πιο σοβαρή, με πόνο ή οίδημα (πρήξιμο), θα πρέπει άμεσα να ζητήσετε ιατρική φροντίδα.
- Μελανιά στο σημείο εισόδου. Δεν χρειάζεται να ανησυχείτε εκτός εάν η μελανιά μεγαλώσει πολύ και γίνει επώδυνη. Η μελανιά θα κάνει αρκετές μέρες να εξαφανιστεί.
- Αλλεργία από το σκιαστικό, που μπορεί να προκαλέσει εξάνθημα ή φαγούρα. Με τα νεότερα σκιαστικά, το ποσοστό των αλλεργιών έχει μειωθεί πολύ. Θα πρέπει πάντοτε να ενημερώνετε τον νοσηλευτή και τον ιατρό σας για το ιστορικό αλλεργιών σας.
Αυξημένες πιθανότητες επιπλοκών:
- Με την αύξηση της ηλικίας: μεγαλύτερη ηλικία, μεγαλύτερος κίνδυνος.
- Όταν η επέμβαση γίνεται επειγόντως και ο ασθενής είναι πάσχων ο κίνδυνος των επιπλοκών είναι αυξημένος.
- Εάν έχετε επηρεασμένη την νεφρική λειτουργία (νεφρική ανεπάρκεια) το σκιαστικό μπορεί να επιδεινώσει περισσότερο την πάθηση σας.
- Εάν έχετε σοβαρή καρδιακή πάθηση (καρδιακή ανεπάρκεια με χαμηλό κλάσμα εξώθησης).
Μείζονες (σοβαρές) επιπλοκές:
- Σοβαρή αιμορραγία (που θα χρειαστεί μετάγγιση).
- Βλάβη της αρτηρίας του χεριού ή του ποδιού που θα προκαλέσει πρόβλημα στο χέρι ή στο πόδι.
- Έμφραγμα.
- Εγκεφαλικό.
- Σοβαρή νεφρική ανεπάρκεια από το σκιαστικό.
- Βλάβη του δέρματος και του υποκείμενου ιστού από την ακτινοβολία ειδικά εάν η επέμβαση είναι πολύωρη.
- Θάνατος.
Μετά την επέμβαση
Πότε πηγαίνω σπίτι;
Μετά από στεφανιογραφία ή αγγειοπλαστική οι περισσότεροι ασθενείς επανέρχονται στις φυσιολογικές δραστηριότητες 1 με 2 ημέρες αφού έχουν γυρίσει σπίτι. Η ανάρρωση είναι συνήθως ταχεία, το δε χρονικό διάστημα εξαρτάται και από το είδος της επέμβασης. Ο ιατρός σας θα σας εξηγήσει αναλυτικά.
Πότε επιστρέφω στην δουλειά;
Οι περισσότεροι ασθενείς μπορούν να επιστρέψουν στην δουλειά τους μετά από 2-5 ημέρες, εξαρτάται όμως σε μεγάλο βαθμό από το είδος της δουλειάς και τον τύπο επέμβασης που κάνατε. Ο ιατρός σας θα σας ενημερώσει πριν επιστρέψετε σπίτι σας.
Μετά την αγγειοπλαστική
Σε ένα πολύ μικρό ποσοστό η αρτηρία μπορεί να ξαναστενέψει στο ίδιο σημείο και να προκαλέσει στηθάγχη. Αυτό συνήθως γίνεται τους πρώτους 6 μήνες. Η αρτηρία επίσης μπορεί να στενέψει σε άλλο σημείο. Είναι πολύ σημαντικό να ακολουθείτε τις ιατρικές οδηγίες για να ελαχιστοποιήσετε τον κίνδυνο αυτό.
Εάν εμφανίσετε ξανά στηθάγχη ενημερώστε αμέσως τον καρδιολόγο σας.
Πότε οδηγώ;
Οι οδηγίες εδώ σε πολλές χώρες αναφέρουν ότι μετά από αγγειοπλαστική καλό είναι να οδηγήσετε μετά από 48 ώρες, το ίδιο τις περισσότερες φορές ισχύει και για την στεφανιογραφία, ειδικά όταν έχει γίνει από το πόδι. Εάν η επέμβαση είχε επιπλοκές ή αν υποβληθήκατε σε αγγειοπλαστική για οξύ έμφραγμα τότε συνιστάται να οδηγήσετε μετά από 15 ημέρες (2 εβδομάδες). Εάν είστε επαγγελματίας οδηγός (π.χ ταξί, λεωφορείο, φορτηγό) ή πιλότος αεροπλάνου τότε θα χρειαστείτε πλήρη εκτίμηση από τον ιατρό σας και την άδειά του για το πότε θα οδηγήσετε.
Φαρμακευτική αγωγή
Πριν το εξιτήριο, ο ιατρός θα σας δώσει συγκεκριμένη φαρμακευτική αγωγή. Η αγωγή αυτή, παίζει σπουδαίο ρόλο στην θεραπεία –ειδικά τα φάρμακα που αραιώνουν το αίμα (salospir, clopidogrel, ticagrelor, prasugrel). Είναι σημαντικό, οι ασθενείς που έχουν υποβληθεί σε αγγειοπλαστική να παίρνουν διπλή αντιαιμοπεταλιακή αγωγή (ασπιρίνη και κλοπιδογρέλη ή τικαγκρελόρη ή πρασουγρέλη) μετά την επέμβαση. Το διάστημα που θα λάβουν την αγωγή εξαρτάται από πολλούς παράγοντες (όπως π.χ. το κλινικό σύνδρομο που έγινε η επέμβαση: οξύ στεφανιαίο σύνδρομο 1 έτος, σταθερή στηθάγχη 6 μήνες), τον τύπο του stent, τον βαθμό κινδύνου ισχαιμίας ή αιμορραγίας, την ύπαρξη κολπικής μαρμαρυγής, μεταλλικής βαλβίδας, λήψης αντιπηκτικών φαρμάκων (xarelto, eliquis, pradaxa sintrom) κ.ά.
Τα χάπια για την στυτική δυσλειτουργία δεν θα πρέπει να λαμβάνονται σε συνδυασμό με νιτρώδη ταχείας (υπογλώσσια-spray) ή βραδείας δράσης (αυτοκόλλητα, χάπια). Η ταυτόχρονη λήψη μπορεί να ελαττώσει κατά πολύ την πίεση και να ζαλιστείτε, να λιποθυμήσετε ή ακόμη να πάθετε έμφραγμα!
Παρενέργειες
Μπορεί η φαρμακευτική αγωγή να σας προκαλέσει δυσφορία ή παρενέργειες, θα πρέπει να μιλήσετε με τον ιατρό σας για να χορηγήσει άλλη φαρμακευτική αγωγή που δεν θα δημιουργεί προβλήματα.
Θα πρέπει να αναφέρετε στον ιατρό σας και όλα τα σκευάσματα που λαμβάνετε, καθώς μπορεί να προκαλέσουν παρενέργειες σε συνδυασμό με την αναγκαία φαρμακευτική αγωγή.
Παραμείνετε Υγιής
Η αγγειοπλαστική βοηθά να ελέγξετε τα συμπτώματα σας, αλλά δεν θεραπεύει την αιτία που προκάλεσε την καρδιακή σας πάθηση. Για να ελαττώσετε κάθε μελλοντικό κίνδυνο, θα πρέπει να αλλάξετε κάποιες συνήθειες και τον τρόπο ζωής σας.
Κόψτε το κάπνισμα! Παίρνετε τα φάρμακά σας. Τρώτε και πίνετε υγιεινά. Αθληθείτε περισσότερο. Χάστε βάρος!
Σχέδιο αντιμετώπισης της Στηθάγχης
1
- Σταματήστε ότι κι αν κάνετε και ξεκουραστείτε.
- Ενημερώστε ένα άλλο άτομο για το πώς αισθάνεστε.
- Κάντε έναν ψεκασμό από το σπρέι ή πάρτε ένα υπογλώσσιο αφού προηγουμένως ξαπλώσετε.
2
- Εάν μετά από 5 λεπτά τα συμπτώματα δεν έχουν υποχωρήσει κάντε ακόμα έναν ψεκασμό ή πάρτε ένα υπογλώσσιο.
3
- Εάν τα συμπτώματα εξακολουθούν και μετά την πάροδο 5 λεπτών, αντιμετωπίστε το σαν έμφραγμα και καλέστε ιατρική βοήθεια.
- Μασήστε μία ασπιρίνη.
Εάν τα συμπτώματα υποχωρήσουν, μπορείτε προσεκτικά να επανέλθετε στις δραστηριότητές σας.
ΠΡΟΣΟΧΗ
Εάν τα επεισόδια στηθάγχης γίνουν πιο συχνά, διαρκούν περισσότερη ώρα ή συμβαίνουν ενώ είστε ήρεμοι, τότε πρέπει ΑΜΕΣΑ να δείτε τον καρδιολόγο σας.
ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΤΙΚΑ ΣΗΜΑΔΙΑ ΕΜΦΡΑΓΜΑΤΟΣ
Αισθάνεστε πίεση, σφίξιμο ή πόνο στο στήθος;
Αισθάνεστε πόνους ή αδικαιολόγητες ενοχλήσεις στο στήθος, τους ώμους, την κάτω γνάθο (σαγόνι), τους βραχίονες (μπράτσα), τον τράχηλο (λαιμό) ή την πλάτη;
Αισθάνεστε ιδρώτα, δύσπνοια, ναυτία, εύκολη κόπωση ή ζάλη;
