ΠΡΟΛΗΨΗ
Καρδιαγγειακών Νοσημάτων
Οι παθήσεις της καρδιάς και των αγγείων είναι ο «νούμερο ένα» δολοφόνος παγκοσμίως. Οι υποκείμενες αιτίες θανάτου είναι η στεφανιαία νόσος, η υπέρταση και τα εγκεφαλικά επεισόδια. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι περίπου ένας στους τρεις θανάτους στις ΗΠΑ οφείλεται στα νοσήματα αυτά, ποσοστά που δεν διαφέρουν και στην Ελλάδα. Τα τέσσερα σημαντικότερα βήματα που προτείνει η Αμερικανική Εταιρεία Καρδιακής Πρόληψης είναι τα ακόλουθα:
της Πίεσης
25%
Μια μείωση της τάξεως των 12-13 μονάδων στην συστολική πίεση (την μεγάλη πχ από 150 σε 135 mm), ελαττώνει τους καρδιαγγειακούς θανάτους κατά 25%
Σακχάρου
21%
Μία μείωση του πρωινού σακχάρου (νηστικός), κατά 18 mg/dL ελαττώνει τον κίνδυνο για αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο κατά 21%
Χοληστερόλης
30%
Μία μείωση κατά 10% της ολικής χοληστερόλης, ελαττώνει τον κίνδυνο της στεφανιαίας νόσου κατά 30%
Κολπική Μαρμαρυγή
33% των ασθενών με κολπική μαρμαρυγή (ειδικά οι υπερήλικες), παραμένουν αδιάγνωστοι και έτσι διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο εγκεφαλικού
Πρόληψη/διαστρωμάτωση καρδιαγγειακού κινδύνου
Το κάπνισμα, η υπέρταση, ο διαβήτης και η δυσλιπιδαιμία (υψηλή χοληστερόλη) αποτελούν τους κλασικούς προδιαθεσικούς παράγοντες για την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ο κάθε παράγοντας αυξάνει τον κίνδυνο γραμμικά αλλά η επίδρασή τους, όταν συνυπάρχουν, πολλαπλασιάζεται. Έτσι λοιπόν, αναλόγως με τους προδιαθεσικούς παράγοντες που έχει ο καθένας μας, το ρίσκο για να παρουσιάσουμε στο μέλλον κάποιο καρδιαγγειακό επεισόδιο διαφέρει.
Η διαστρωμάτωση του μελλοντικού ρίσκου περιλαμβάνει διάφορους αλγόριθμους που, με μεγάλη ακρίβεια, μας κατατάσσουν σε κατηγορίες: Πολύ Υψηλού, Μέτριου και Χαμηλού Κινδύνου. Σε άτομα Χαμηλού Κινδύνου συμβουλεύουμε να υιοθετήσουν έναν υγιή τρόπο ζωής (διακοπή καπνίσματος, σωστή διατροφή και καθημερινή άσκηση). Αντιθέτως, το κλειδί στην αντιμετώπισή των Υψηλού Κινδύνου ασθενών είναι η φαρμακευτική αγωγή, σε συνδυασμό με έναν υγιή τρόπο ζωής. Οι Μέτριου Κινδύνου ασθενείς, αποτελούν μια ετερογενή ομάδα του γενικού πληθυσμού, για να εκτιμήσουμε το ακριβές ρίσκο των οποίων πρέπει να χρησιμοποιήσουμε περισσότερα διαγνωστικά εργαλεία.
Η πρόληψη λοιπόν περιλαμβάνει τον υγιή τρόπο ζωής (health lifestyle) με διακοπή του καπνίσματος, φυσική άσκηση και σωστή διατροφή, σε συνδυασμό με την ρύθμιση της χοληστερόλης, της πίεσης και του σακχάρου ελαχιστοποιούν τον κίνδυνο για καρδιαγγειακά νοσήματα.
Πολύ Υψηλού Κινδύνου
- Κλινικά ή απεικονιστικά επιβεβαιωμένη καρδιαγγειακή νόσος. Επιβεβαιωμένη νόσος (documented CVD) περιλαμβάνει προηγούμενο έμφραγμα του μυοκαρδίου, οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, στεφανιαία επαναγγείωση είτε με αγγειοπλαστική (PCI) είτε με αορτοστεφανιαία παράκαμψη (CABG), αγγειακό εγκεφαλικό, παροδικό ισχαιμικό εγκεφαλικό και περιφερική αρτηριακή νόσος. Απεικονιστικά επιβεβαιωμένη νόσος, αποτελεί η παρουσία αθηρωματικής πλάκας σε στεφανιογραφία ή σε υπέρηχο καρωτίδων.
- Διαβήτης με βλάβη σε όργανα-στόχους όπως η λευκωματουρία ή σε συνδυασμό με κλασσικούς προδιαθεσικούς παράγοντες, όπως: κάπνισμα, υπέρταση, δυσλιπιδαιμία κ.ά.
- Σοβαρή χρόνια νεφρική νόσος (GFR < 30mL/min/1.73m2)
- Υπολογιζόμενο Score ≥10% για 10ετή κίνδυνο θανατηφόρου καρδιαγγειακού επεισοδίου.
Υψηλού Κινδύνου
- Πολύ αυξημένες τιμές σε προδιαθεσικούς παράγοντες, ειδικά χοληστερόλη (>310mg/dl) ή αρτηριακή πίεση (>180/110mmHg).
- Οι περισσότεροι ασθενείς με διαβήτη (κάποιοι νεαροί ασθενείς με διαβήτη τύπου Ι, μπορεί να είναι Μετρίου ή Χαμηλού Κινδύνου).
- Μέτρια χρόνια νεφρική νόσος (GFR = 30-59mL/min/1.73m2)
- Υπολογιζόμενο Score μεταξύ 5% και 10%.
Μέτριου Κινδύνου
- Υπολογιζόμενο Score μεταξύ 1% και 5%.
Χαμηλού Κινδύνου
- Υπολογιζόμενο Score μικρότερο από 1%.
Το Κάπνισμα
Το κάπνισμα είναι ο μοναδικός και πιο ισχυρός προδιαθεσικός παράγοντας που μπορεί να τροποποιηθεί, συνδέεται δε με έμφραγμα, εγκεφαλικό, περιφερική αγγειοπάθεια και θάνατο. Οι αρνητικές του επιδράσεις οφείλονται στην πρόκληση αθηρωμάτωσης, αλλά και σε καθαρά θρομβωτικά φαινόμενα. Είναι αξιοσημείωτο ότι οι καπνιστές, καθώς έχουν περιορισμένη ικανότητα για μεταφορά οξυγόνου με το αίμα τους, εμφανίζουν στηθάγχη σε χαμηλότερο ουδό (πιο πρώιμα). Οι αρνητικές επιδράσεις του καπνίσματος συνδέονται με τον αριθμό των τσιγάρων και με την διάρκεια/έτη καπνίσματος και είναι ίδιες και στα δύο φύλα, στα παιδία και στους ηλικιωμένους. Έχει αποδειχθεί ότι το καθημερινό κάπνισμα 5 τσιγάρων αυξάνει 2 φορές τον κίνδυνο εμφράγματος. Η χρήση φίλτρων δεν έχει αποδείξει ότι ελαττώνει τις βλαβερές συνέπειες. Σε αντίθεση, η πίπα και τα πούρα, που ο καπνός δεν εισπνέεται, ενέχουν μικρότερο κίνδυνο που είναι όμως και πάλι δοσοεξαρτώμενος.
Οι γυναίκες που καπνίζουν και λαμβάνουν αντισυλληπτικά δισκία, έχουν σαφώς πιο αυξημένο κίνδυνο από τις μη καπνίστριες. Το κάπνισμα ελαττώνει την HDL χοληστερόλη (που δρα προστατευτικά) και αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο όταν υπάρχει κληρονομικό ιστορικό στεφανιαίας νόσου.
ΜΗΝ ΧΑΝΕΤΕ ΧΡΟΝΟ!
Το παθητικό κάπνισμα συνδέεται σαφώς με αυξημένο καρδιαγγειακό κίνδυνο. Περίπου 22.000-70.000 θάνατοι από καρδιακές παθήσεις, αποδίδονται στο παθητικό κάπνισμα. Η καρδιά σας, θα σας ευγνωμονεί αν κόψετε το κάπνισμα! Άλλωστε, τα οφέλη της διακοπής είναι άμεσα εμφανή και σε μερικά χρόνια ο κίνδυνος στεφανιαίας νόσου είναι ίδιος με αυτόν των μη καπνιστών.
«Tips and tricks» για τη διακοπή του καπνίσματος
Υπάρχουν ισχυρά κίνητρα που πρέπει να υιοθετήσετε όπως: προστατεύω την οικογένειά μου από το παθητικό κάπνισμα, προκαλεί έμφραγμα και καρκίνο, θέλω να φαίνομαι και να είμαι νεότερος…
Είναι ελκυστική η ιδέα να το σταματήσετε αμέσως, παρόλα αυτά λίγοι άνθρωποι το καταφέρνουν χωρίς ψυχολογική ή φαρμακευτική βοήθεια. Η νικοτίνη είναι εθιστική και έτσι με την διακοπή εμφανίζονται σύνδρομα στέρησης.
Η έλλειψη νικοτίνης σας οδηγεί σε εκνευρισμό και προκαλεί επιθετική συμπεριφορά. Η αναπλήρωση της με σκευάσματα (πχ με τσίχλες), αμβλύνει και ελαττώνει αυτές τις εκδηλώσεις.
Συμβουλευτείτε οπωσδήποτε τον ιατρό σας για τα σκευάσματα που κυκλοφορούν!
Αποφύγετε καταστάσεις που σας κάνουν να καπνίζετε (όπως ποτό, καφές). Μόλις καπνίσετε το τελευταίο τσιγάρο, πετάξτε από το σπίτι όλα τα σταχτοδοχεία και τους αναπτήρες, καθαρίστε τα ρούχα σας, χαλιά και κουρτίνες και χρησιμοποιήστε αποσμητικά χώρου για να απομακρύνετε την «γνώριμη» μυρωδιά…
Πολλοί δεν τα καταφέρνουν με την πρώτη φορά. Βάλτε έναν ημερολογιακό στόχο για την επόμενη προσπάθεια διακοπής.
Καταναλώνετε πολλά φρούτα και λαχανικά. Δεν χρειάζεται να ακολουθήσετε κάποια δίαιτα, γιατί θα σας εκνευρίσει σε συνδυασμό με την προσπάθεια της διακοπής. Αντίθετα τρώτε υγιεινά. Μία μελέτη του πανεπιστημίου του Duke έδειξε ότι η διατροφή αυτή κάνει το τσιγάρο να έχει απαίσια γεύση.
Με την διακοπή ελαττώνεται η πίεση και ο σφυγμός σας, μέσα στα πρώτα 20 λεπτά.
Σε 24 μόλις ώρες, τα επίπεδα μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα σας επιστρέφουν στα φυσιολογικά.
Σε διάστημα 3 μηνών, ο καρδιαγγειακός κίνδυνος αρχίζει να ελαττώνεται και οι πνεύμονες λειτουργούν ομαλότερα.
Απαντήσεις σε ερωτήσεις καπνιστών
Έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση αυτοκόλλητων, τσίχλας, σπρέι και εισπνοών είναι ασφαλής ακόμα και σε ασθενείς με στεφανιαία νόσο. Εάν πρόσφατα είχατε συμπτώματα από την καρδιά (ταχυκαρδία ή πόνο στο στήθος) καλό είναι να συμβουλευτείτε τον ιατρό σας. Η ποσότητα νικοτίνης που λαμβάνεται με αυτά τα προϊόντα είναι περίπου το 1/3 σε σύγκριση με το κάπνισμα. Είναι σαφώς προτιμότερο να κάνετε χρήση αυτών των προϊόντων παρά να καπνίζετε.
ΟΧΙ. Κανένα προϊόν καπνού δεν είναι ασφαλές. Η μακροχρόνια χρήση του αυξάνει δε την εμφάνιση αιφνίδιου καρδιακού θανάτου, εγκεφαλικού και καρκίνου. Επίσης προκαλεί εθισμό.
Όλα τα φάρμακα βοηθούν στην διακοπή καπνίσματος. Εάν έχετε συνδυάσει το κάπνισμα με το να έχετε κάτι στο στόμα, τότε οι τσίχλες νικοτίνης θα βοηθήσουν. Τα αυτοκόλλητα αποδεσμεύουν για 16 ώρες συνέχεια νικοτίνη (όταν είστε ξύπνιοι), αλλά υπάρχουν και σκευάσματα που χρησιμοποιούνται και την νύχτα για 24ώρη αποδέσμευση. Το ρινικό σπρέι και οι εισπνοές μπορούν να βοηθήσουν αν δεν δείτε αποτέλεσμα με τα αυτοκόλλητα και τις τσίχλες.
Μπορεί να καθυστερήσουν την αύξηση του βάρους. Οι περισσότεροι άνθρωποι αυξάνουν το βάρος τους κατά 6-10 κιλά με την διακοπή του καπνίσματος. Η άσκηση και η διατροφή χαμηλών λιπαρών θα βοηθήσουν περισσότερο.
NAI. Είναι πιο δύσκολη η διακοπή του καπνίσματος όταν συνυπάρχει αυτό το συναίσθημα. Υπάρχει επίσης το αίσθημα της απώλειας καθώς το κάπνισμα έχει συνδεθεί με απόλαυση. Η χρήση μη νικοτινικών σκευασμάτων θα βοηθήσει.
ΝΑΙ. Mπορούν να αποτελέσουν ένα μεταβατικό στάδιο για να σας βοηθήσουν να το κόψετε και όχι να το αντικαταστήσετε με αυτές.
Υγιεινή Διατροφή
Κάνοντας αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Ακολουθώντας μία υγιεινή διατροφή, αυξάνοντας την φυσική δραστηριότητα και ελαττώνοντας το σωματικό βάρος μπορούμε να καταπολεμήσουμε την εμφάνιση της νόσου.
Η υγιεινή διατροφή είναι πολύ σημαντικό στοιχείο του υγιούς τρόπου ζωής. Ακολουθώντας μια υγιεινή διατροφή μπορούμε να ρυθμίσουμε την αρτηριακή πίεση, τα υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα μας και να διατηρήσουμε ένα υγιές και σωστό βάρος. Η ημερήσια κατανάλωση κορεσμένων λιπών δεν πρέπει να ξεπερνά το 7%. Τα λίπη αυτά βρίσκονται σε μερικά κρέατα, σε επεξεργασμένες τροφές, στα τηγανητά γεύματα, στην σοκολάτα κ.α. Η συμμετοχή των λιπών στην ημερήσια διατροφή δεν πρέπει να υπερβαίνει το 25-35% των συνολικών θερμίδων περιλαμβανομένων των κορεσμένων, ενδιάμεσων, μονοακόρεστων αλλά και πολυακόρεστων λιπαρών.
Η καθημερινή ποσότητα χοληστερόλης δεν πρέπει να υπερβαίνει τα 200 mg. Η περιεκτικότητα των τροφών σε χοληστερόλη αναγράφεται στις συσκευασίες και θα πρέπει να τις αναζητάτε προσεκτικότερα.
Η κατανάλωση ινών πρέπει να αποτελεί σημαντικό ποσοστό στη διατροφή μας, καθώς βοηθά την πεπτική οδό να απορροφά λιγότερα λίπη. Τέτοιες ίνες περιέχονται σε τροφές όπως δημητριακά, φρούτα (μήλα, μπανάνες, πορτοκάλια, αχλάδια, δαμάσκηνα) και όσπρια. Διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά αυξάνει στον οργανισμό ουσίες πολύτιμες για την ελάττωση της χοληστερόλης. Αυτές οι ουσίες αποκαλούνται στερόλες και λειτουργούν όπως και οι ίνες.
Η υγιεινή διατροφή περιλαμβάνει και ψάρι (σολομό, τόνο, σκουμπρί). Τα ψάρια είναι πηγή ω-3 λιπαρών οξέων που καταπολεμούν την φλεγμονή αλλά και την δημιουργία θρόμβου. Είναι καλό να βάλετε στη διατροφή σας ψάρια, δύο φορές την εβδομάδα .
Περιορίστε επίσης το αλάτι αλλά και το αλκοόλ. Αυξημένες ποσότητες αλκοόλ, προκαλούν αύξηση της πίεσης και του σωματικού βάρους. Καθημερινώς, δεν πρέπει να καταναλώνουν οι μεν άνδρες, παραπάνω από δύο ποτήρια αλκοόλ, οι δε γυναίκες, πάνω από ένα.
Φυσική Άσκηση
Υγιείς ενήλικες όλων των ηλικιών θα πρέπει να έχουν στην ρουτίνα τους κάποιας μορφής άσκησης καθόλη την διάρκεια της εβδομάδας που να ταιριάζει στην καθημερινότητα τους. Συνιστάται εβδομαδιαίως τουλάχιστον 150 λεπτά μέτριας αερόβιας άσκησης (30λεπτά για 5 ημέρες) ή 75 λεπτά έντονης αερόβιας άσκησης ανά εβδομάδα (15λεπτά για 5 ημέρες).
Φυσικά η άσκηση μπορεί να εξατομικευτεί για τον καθένα έτσι ώστε να ταιριάζει με την καθημερινότητά του, θέτοντας στόχους και γενικά διατηρώντας έναν υγιή τρόπο ζωής (healthy lifestyle). Σε άτομα που δεν μπορούν να ασκηθούν είναι σημαντικό να τους εξηγήσουμε ότι ακόμη και ένα ελάχιστο επίπεδο δραστηριότητας συνοδεύεται από μεγάλα οφέλη, απέναντι στον κίνδυνο των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η φυσική άσκηση παίζει κεντρικό ρόλο στις στρατηγικές για την πρόληψη των καρδιαγγειακών νοσημάτων. Σε ατομικό επίπεδο η φυσική άσκηση πρέπει να αποτελεί μέρος της ζωής μας και να ενθαρρύνεται από την παιδική ηλικία. Παιδιά και έφηβοι θα πρέπει να ασκούνται καθημερινά 30 με 45 λεπτά στο σχολείο ή στον ελεύθερο χρόνο τους και να αποτελεί μέρος της καθημερινής ρουτίνας τους, μέχρι να ενηλικιωθούν.
Διαβήτης
Σε παγκόσμια κλίμακα ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη έχει τετραπλασιαστεί από το 1980. Η εμφάνισή του αυξάνεται διαρκώς, ειδικά στις μέσου και χαμηλού βιοτικού επιπέδου χώρες. Τα αίτια είναι πολύπλοκα, αλλά η αύξηση οφείλεται εν μέρει στο αυξημένο βάρος και στο παγκόσμιο πια φαινόμενο, της έλλειψης φυσικής άσκησης.
Ο διαβήτης επιδρά στο πως το σώμα μας χρησιμοποιεί την γλυκόζη (σάκχαρο). Η γλυκόζη είναι απαραίτητη για την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού καθώς αποτελεί πηγή ενέργειας για τα κύτταρα. Οι αιτίες του διαβήτη μπορεί να ποικίλουν, το αποτέλεσμα όμως είναι κοινό και αυτό είναι οι αυξημένες ποσότητες γλυκόζης στο αίμα. Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας. Τα νοσήματα του διαβήτη περιλαμβάνουν τον τύπο 1 και 2. Ο διαβήτης τύπου 1, μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, παρόλα αυτά εμφανίζεται συχνότερα στην παιδική ή σε νεαρή ηλικία (παλαιότερα ονομάζονταν «νεανικός» διαβήτης). Ο τύπου 2 εμφανίζεται συχνότερα σε άτομα μεγαλύτερα των 40 ετών. Υπάρχει και η κατάσταση του προδιαβήτη όπου τα επίπεδα του σακχάρου είναι αυξημένα όχι όμως σε τέτοια επίπεδα για να μπεί η διάγνωση του διαβήτη. Τέλος υπάρχει και ο διαβήτης της κύησης που δημιουργείται κατά την κύηση αλλά μπορεί να υποχωρήσει μετά τον τοκετό.
Ποια είναι τα συμπτώματα;
Τα συμπτώματα ποικίλλουν και παίζει ρόλο πόσο είναι αυξημένο το σάκχαρο. Μερικοί άνθρωποι, ειδικά αυτοί με προδιαβήτη ή τύπου 2 διαβήτη μπορεί στα αρχικά στάδια να έχουν λίγα ή και καθόλου συμπτώματα. Στον τύπου 1 διαβήτη, τα συμπτώματα εμφανίζονται πρώιμα και μπορεί να είναι πιο θορυβώδη και να οδηγήσουν επιταχυνόμενα σε επιπλοκές (κετοξέωση). Μερικά από τα συμπτώματα είναι:
- Αυξημένη δίψα (πολυδιψία)
- Αυξημένη ούρηση (πολυουρία)
- Παρουσία κετονών στο αίμα και στα ούρα, που παράγονται σε περίσσεια λόγω έλλειψης της ινσουλίνης
- Αυξημένη όρεξη (πολυφαγία)
- Ανεξήγητη απώλεια βάρους
- Αδυναμία
- Ευερεθιστότητα
- Θολή όραση
- Βραδεία επούλωση τραυμάτων
- Συχνές λοιμώξεις (όπως: ούλα, δέρμα, κόλπος κ.ά.)
Ποια είναι τα αίτια;
Για να εξηγήσουμε τον διαβήτη ας δούμε πρώτα πως χρησιμοποιείται η γλυκόζη στον οργανισμό μας.
Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη που παράγεται από ένα όργανο που βρίσκεται πίσω και κάτω από το στομάχι μας και ονομάζεται πάγκρεας.
- Το πάγκρεας εκκρίνει ινσουλίνη στο αίμα (κυκλοφορία).
- Η ινσουλίνη βοηθά τη γλυκόζη να εισέλθει στα κύτταρα.
- Η ινσουλίνη ελαττώνει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα.
- Καθώς τα επίπεδα γλυκόζης πέφτουν, ελαττώνεται και η έκκριση της ινσουλίνης από το πάγκρεας.
Η γλυκόζη (σάκχαρο) είναι μια βασική πηγή ενέργειάς για τα κύτταρα κυρίως αυτά των μυών αλλά και άλλων ιστών.
- Η γλυκόζη προέρχεται κυρίως από 2 πηγές: την τροφή και το ήπαρ (συκώτι).
- Η γλυκόζη εισέρχεται στα κύτταρα με την βοήθεια της ινσουλίνης και απορροφάται στην κυκλοφορία.
- Το ήπαρ αποθηκεύει αλλά και κατασκευάζει γλυκόζη.
- Όταν τα επίπεδα γλυκόζης είναι χαμηλά (όπως όταν έχουμε ώρα να γευματίσουμε), τότε το ήπαρ διασπά το γλυκογόνο σε γλυκόζη για να διατηρήσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε φυσιολογικά επίπεδα.
Στομάχι
Πάγκρεας
Το στομάχι μετατρέπει την τροφή σε γλυκόζη.
Η γλυκόζη περνά στο κυκλοφορικό σύστημα (αίμα)
Το πάγκρεας παράγει λίγη ή καθόλου ινσουλίνη
Στο κυκλοφορικό υπάρχει λίγη ή καθόλου ινσουλίνη
Αυξάνουν τα επίπεδα σακχάρου στον οργανισμό
Αυξάνεται η ποσότητα της γλυκόζης στο κυκλοφορικό
Αίτια Διαβήτη ΤΥΠΟΥ 1
Η ακριβής αιτία είναι άγνωστη. Αυτό που είναι γνωστό είναι ότι το ανοσοποιητικό σύστημα, επιτίθεται και καταστρέφει τα κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη στο πάγκρεας. Το αποτέλεσμα είναι η έλλειψη της ινσουλίνης που οδηγεί στην συσσώρευση της γλυκόζης στο αίμα, αντί να την μεταφέρει στα κύτταρα. Ο συνδυασμός κάποιας γενετικής προδιάθεσης με περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, φαίνεται να παίζει ρόλο στην εμφάνιση του διαβήτη τύπου 1. Το υπερβολικό βάρος δεν έχει αποδειχθεί ότι παίζει κάποιο σημαντικό ρόλο.
Στομάχι
Πάγκρεας
Αίτια Διαβήτη ΤΥΠΟΥ 2 και προδιαβήτη
Τα κύτταρα γίνονται ανθεκτικά στην δράση της ινσουλίνης και το πάγκρεας δεν μπορεί να παράγει αρκετή ινσουλίνη για να κάμψει αυτή την αντίσταση. Έτσι, η γλυκόζη αυξάνεται στην κυκλοφορία αντί να εισέρχεται στα κύτταρα. Τα ακριβή αίτια δεν είναι γνωστά, αλλά κι εδώ, γενετικοί ή περιβαλλοντολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο. Επίσης, το υπερβολικό βάρος συνδέεται άμεσα με την εμφάνιση διαβήτη τύπου 2.
Αίτια Διαβήτη της ΚΥΗΣΗΣ
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης ο πλακούντας παράγει ορμόνες για την διατήρηση της κύησης, που κάνουν τα κύτταρα ανθεκτικά στην ινσουλίνη. Στις περισσότερες των κυήσεων, το πάγκρεας παράγει περισσότερη ινσουλίνη για να κάμψει την αντίσταση αυτή. Μερικές όμως φορές δεν το κάνει και έτσι αυξάνουν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα προκαλώντας τον διαβήτη της κύησης.
Πρόληψη του Διαβήτη
Ο διαβήτης τύπου 1 μπορεί να προληφθεί. Τα μέτρα που λαμβάνονται είναι τα ίδια και για τον τύπου 2, αλλά και τον προδιαβήτη).
- Τρώτε υγιεινά. Επιλέξτε τροφές χαμηλές σε λιπαρά και θερμίδες και υψηλές σε ίνες. Επικεντρωθείτε σε φρούτα, όσπρια, ψάρι, άπαχο κρέας, λαχανικά και δημητριακά ολικής άλεσης.
- Ασκηθείτε καθημερινά. Στοχεύστε σε 30 τουλάχιστον λεπτά ημερήσιας αερόβιας άσκησης. Εάν δεν μπορείτε συνεχόμενα, τότε κάντε μικρότερα διαστήματα περισσότερες φορές.
- Χάστε βάρος. Εάν είστε υπέρβαρος και χάσετε ακόμη και ένα 7% του συνολικού σας βάρους μπορεί να ελαττώσετε τον κίνδυνο. Μην προσπαθήστε να χάσετε βάρος στην εγκυμοσύνη, πριν συμβουλευτείτε τον ιατρό σας.
- Να κοιμάστε επαρκώς. Διάρκεια ύπνου τουλάχιστον 7 ωρών, βοηθά στην καλύτερη ρύθμιση του σακχάρου.
για εμφάνιση διαβήτη τύπου 1
Παρόλο που δεν έχουμε κάποια ακριβή αίτια μερικές καταστάσεις που αυξάνουν την εμφάνισή του είναι:
- Οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος αυξάνεται όταν οι γονείς ή αδέλφια έχουν τύπου 1 διαβήτη.
- Περιβαλλοντολογικοί παράγοντες. Καταστάσεις όπως η έκθεση σε κάποιες ιογενείς λοιμώξεις μπορεί να παίζουν κάποιο ρόλο στην εμφάνιση της νόσου.
- Η παρουσία αντισωμάτων που καταστρέφουν τα κύτταρα του ανοσοποιητικού (άμυνα) συστήματος. Σε μερικές οικογένειες έχουν βρεθεί αυτοαντισώματα διαβήτη και υπάρχει έτσι ένα αυξημένο ρίσκο για την εμφάνιση της νόσου. Είναι πάλι πολύπλοκο καθώς δεν εμφανίζουν όλοι την νόσο.
- Γεωγραφία. Σε κάποιες χώρες όπως η Φινλανδία και η Σουηδία υπάρχει αυξημένη συχνότητα τύπου Ι διαβήτη.
διαβήτη τύπου 2 ή προδιαβήτη
Ούτε κι εδώ έχουμε κάποια ακριβή αίτια, αλλά μερικές καταστάσεις που αυξάνουν την εμφάνιση τους είναι:
- Οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος αυξάνεται όταν οι γονείς ή τα αδέλφια έχουν διαβήτη τύπου 2.
- Ηλικία. Ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία. Αυτό πιθανόν οφείλεται στη λιγότερη άσκηση, την απώλεια μυικής μάζας και την αύξηση του βάρους . Ο τύπος ΙΙ όμως εμφανίζεται και σε νεαρότερες ηλικίες.
- Αυξημένο βάρος. Η ύπαρξη αυξημένου λίπους αυξάνει την αντίσταση των κυττάρων στην ινσουλίνη.
- Φυλή. Παρόλο που τα αίτια δεν είναι γνωστά, έγχρωμοι, Λατίνοι, γηγενείς Αμερικανοί και Ασιάτες-Αμερικανοί έχουν μεγαλύτερο ρίσκο.
- Έλλειψη φυσικής δραστηριότητας. Η φυσική άσκηση διατηρεί το βάρος σε φυσιολογικά επίπεδα, χρησιμοποιεί την γλυκόζη για ενέργεια και κάνει τα κύτταρα πιο ευαίσθητα στην ινσουλίνη. Όσο λιγότερες οι δραστηριότητες, τόσο περισσότερος ο κίνδυνος.
- Διαβήτης της κύησης. Εάν εμφανίσετε διαβήτη της κύησης τότε η πιθανότητα να παρουσιάσετε αργότερα διαβήτη τύπου ΙΙ αυξάνεται. Επίσης αν φέρατε στον κόσμο μωρό που ζυγίζει πάνω από 4 κιλά τότε ο κίνδυνος αυξάνεται.
- Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών. Για τις γυναίκες με το σύνδρομο αυτό, ο κίνδυνος είναι αυξημένος.
- Υπέρταση. Η αυξημένη πίεση (μεγαλύτερη από 140/90), συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο για διαβήτη τύπου 2.
- Υψηλά λιπίδια. Εάν τα επίπεδα της καλής χοληστερόλης (HDL) είναι χαμηλά, τότε ο κίνδυνος για διαβήτη τύπου 2 είναι αυξημένος. Τα ίδιο συμβαίνει κι όταν είναι αυξημένα τα τριγλυκερίδια.
Επιπλοκές από το Διαβήτη
Οι επιπλοκές του διαβήτη είναι μακροχρόνιες και εμφανίζονται σταδιακά. Όσο περισσότερο χρονικό διάστημα έχετε διαβήτη και εάν δεν είναι ρυθμισμένος σωστά, τότε ο κίνδυνος των επιπλοκών είναι αυξημένος. Οι επιπλοκές είναι πολύ σημαντικές και μερικές φορές, θανατηφόρες.
- Καρδιαγγειακά νοσήματα. Ο διαβήτης αυξάνει δραματικά την εμφάνιση καρδιαγγειακών νοσημάτων όπως στεφανιαία νόσο, έμφραγμα και εγκεφαλικά επεισόδια.
- Νευροπάθεια. Το αρρύθμιστο και υψηλό σάκχαρο προκαλεί βλάβη σε μικρές νευρικές ίνες, ειδικά των κάτω άκρων. Αυτό προκαλεί μυρμηγκιάσματα, μουδιάσματα, κάψιμο ή πόνο, αρχικώς στα δάχτυλα, που προοδευτικά επεκτείνεται. Εάν δεν αντιμετωπιστεί μπορεί να χάσετε την αίσθηση τελείως στα άκρα που έχουν προσβληθεί. Επίσης η βλάβη των νεύρων που βοηθούν στην πέψη μπορεί να προκαλέσουν ναυτία, εμέτους, διάρροια ή δυσκοιλιότητα. Στους άνδρες μπορεί να έχουμε και διαταραχές στύσης.
- Νεφρική ανεπάρκεια. Οι νεφροί έχουν εκατομμύρια μικρά αγγεία (σπειράματα), που αποβάλλουν τις βλαβερές ουσίες από το αίμα. Ο διαβήτης μπορεί να καταστρέψει αυτό το ευπαθές σύστημα και να προκαλέσει ακόμη και νεφρική ανεπάρκεια σοβαρού βαθμού.
- Αμφιβληστροειδοπάθεια. Ο διαβήτης μπορεί να καταστρέψει τα αγγεία του αμφιβληστροειδούς και να προκαλέσει ακόμη και τύφλωση. Συνδέεται επίσης με καταρράκτη και γλαύκωμα.
- Βλάβες στα πόδια. Οι βλάβες στα νεύρα αλλά και στην αιμάτωση του ποδιού έχουν σοβαρές επιπλοκές. Το «διαβητικό πόδι» παθαίνει εύκολα λοιμώξεις, επουλώνεται βραδέως και παραμελημένο μπορεί να χρειαστεί ακόμα και ακρωτηριασμό.
- Δερματικές λοιμώξεις. Οι ασθενείς με διαβήτη είναι επιρρεπείς σε βακτηριακές και μυκητιασικές λοιμώξεις του δέρματος.
- Ελάττωση της ακοής. Προβλήματα στην ακοή είναι πιο συχνά σε ασθενείς με διαβήτη.
- Νόσος Αλτσχάιμερ. Ο τύπου 2 διαβήτης αυξάνει το ρίσκο για την εμφάνιση της νόσου με δοσοεξαρτώμενο μάλιστα τρόπο.
- Κατάθλιψη. Είναι συχνή και στους δύο τύπους και επηρεάζει αρνητικά και την θεραπεία.
Υπέρταση
Υπέρταση είναι ο ιατρικός όρος που περιγράφει την υψηλή πίεση. Υπολογίζεται ότι ένας στους τέσσερις ενήλικες παγκοσμίως πάσχει από υπέρταση. Στην Ελλάδα έχουμε περίπου 2.000.000 υπερτασικούς. Η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει τα εξής:
- Σκλήρυνση των αρτηριών: Η αυξημένη πίεση προκαλεί πάχυνση των μυϊκών ομάδων που υπάρχουν στα τοιχώματα των αρτηριών. Η πάχυνση αυτή, προκαλεί ελάττωση του αυλού (διάμετρου) των αρτηριών.
- Διάταση της καρδιάς (μεγαλοκαρδία): Η υπέρταση αυξάνει την ποσότητα του έργου που έχει να κάνει η καρδιά. Όπως ακριβώς και οι μυς από την γυμναστική, έτσι και η καρδιά αρχίζει να μεγαλώνει. Όσο μεγαλύτερη είναι, τόσο ελαττώνεται και η ικανότητά της να διακινεί το αίμα στον οργανισμό. Ως αποτέλεσμα, ο ασθενής αισθάνεται αδυναμία και εύκολη κόπωση. Η κατάσταση αυτή ονομάζεται καρδιακή ανεπάρκεια και χωρίς θεραπεία επιδεινώνεται (σαν ένας φαύλος κύκλος).
- Νεφρική δυσλειτουργία: Η υπέρταση, μπορεί επίσης να επηρεάσει τις αρτηρίες που αιματώνουν τους νεφρούς και να επηρεάσει έτσι την εύρυθμη λειτουργία του οργάνου.
- Βλάβες στους οφθαλμούς: Εάν συνυπάρχει διαβήτης, η υπέρταση μπορεί να προκαλέσει αιμορραγία των μικρών αγγείων του αμφιβληστροειδούς και μακροχρόνια, ακόμα και τύφλωση.
Η Θεραπεία της Υπέρτασης
Όπως και στις άλλες περιπτώσεις, έτσι και στην υπέρταση, για την έναρξη ή όχι της θεραπείας, παίζει σημαντικό ρόλο ο εξατομικευμένος κίνδυνος του κάθε εξεταζόμενου.
Πρώτο μέτρο, η αλλαγή κάποιων συνηθειών όπως:
- Δίαιτα χαμηλή σε λιπαρά και αλάτι
- Απώλεια βάρους
- Έναρξη σωματικής άσκησης
- Χειρισμός άγχους-stress
- Διακοπή του καπνίσματος
- Μέτρια κατανάλωση αλκοόλ (ένα με δύο ποτήρια καθημερινά)
- Έλεγχος για σύνδρομο απνοιών στον ύπνο
Το 90 με 95% των ασθενών με υπέρταση, έχουν την αποκαλούμενη ιδιοπαθή υπέρταση, χωρίς να υπάρχει κάποιος σαφής αιτιολογικός παράγοντας. Πρόσφατες έρευνες συνέδεσαν ένα γονίδιο με την υπέρταση. Εάν το έχετε, αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι εσείς ή τα παιδιά σας θα εμφανίσετε υπέρταση. Υπάρχει όμως αυξημένη πιθανότητα, γι αυτό και ο έλεγχος πρέπει να είναι πιο αυστηρός.
Η πιθανότητα υπέρτασης είναι αυξημένη όταν:
- Υπάρχει κληρονομικό ιστορικό.
- Η έγχρωμη φυλή εμφανίζει σε πιο νεαρή ηλικία και πιο σοβαρή υπέρταση σε σύγκριση με την λευκή.
- Οι άνδρες έχουν αυξημένο κίνδυνο, ενώ οι γυναίκες μετά την ηλικία των 55 ετών.
- Με την πάροδο των ετών (ηλικία άνω των 60), οι αρτηρίες χάνουν την ελαστικότητά τους.
- Το υψηλό stress.
- Η παχυσαρκία.
- Το κάπνισμα. Τα παράγωγα του καπνού προκαλούν ζημιά στις αρτηρίες.
- Αντισυλληπτικά δισκία. Η χρήση τους σε συνδυασμό με το κάπνισμα, αυξάνει κατά πολύ τον κίνδυνο εμφάνισης υπέρτασης.
- Η υψηλή σε κορεσμένα λίπη ή αλάτι, διατροφή.
- Η αυξημένη κατανάλωση αλκοόλ.
- Η έλλειψη σωματικής άσκησης. Σύμφωνα με τις νεότερες κατευθυντήριες οδηγίες του Εθνικού Ινστιτούτυο Καρδιάς, Πνευμόνων και Αγγείων της Αμερικής (National Heart Lung and Blood Institute), πίεση μικρότερη του 120/80 θεωρείται φυσιολογική. Μετρήσεις μέχρι 139/89, που κάποτε θεωρούνταν φυσιολογικές, τώρα αποτελούν μία κατάσταση «προϋπέρτασης». Η υιοθέτηση του όρου αυτού, αφορά ένα πολύ μεγάλο μέρος του γενικού πληθυσμού και στοχεύει στην ευρύτερη εφαρμογή μη φαρμακευτικών μέτρων, για την καθυστέρηση της εμφάνισης της υπέρτασης.
Χοληστερόλη
Η υψηλή χοληστερόλη αποτελεί πρωτεύοντα παράγοντα της εμφάνισης της αθηρωμάτωσης και η μείωσή της είναι κλειδί για την ελάττωση της συχνότητας της στεφανιαίας νόσου. Υπάρχουν δύο τύποι πρόληψης, η πρωτογενής, που απευθύνεται σε άτομα ηλικίας 40 έως 65 ετών, χωρίς διαβήτη, γνωστή κλινική αθηρωματική ή νεφρική νόσο και η δευτερογενής, σε άτομα με στεφανιαία νόσο (ασθενείς με έμφραγμα, αγγειοπλαστική/stent, αορτοστεφανιαία παράκαμψη/by-pass).
Η εξέταση χοληστερόλης μετρά τα επίπεδα της HDL («καλή») και της LDL («κακή»). Η HDL, δεν επιτρέπει την εναπόθεση της LDL στα τοιχώματα των αρτηριών. Η LDL, μαζί με άλλες ουσίες δημιουργεί έτσι μία πλάκα στα τοιχώματα των αρτηριών, που ελαττώνει την διάμετρό τους (στενεύουν) και τα κάνει να χάνουν την ελαστικότητά τους. Η κατάσταση αυτή είναι γνωστή ως αθηροσκλήρωση. Αυξημένα επίπεδα της HDL προστατεύουν από έμφραγμα και εγκεφαλικό, ενώ χαμηλά επίπεδα (μικρότερα των 40mg/dl στους άντρες και των 50mg/dl στις γυναίκες), έχει αποδειχθεί ότι αυξάνουν τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο.
Η LDL παράγεται φυσιολογικά από το σώμα μας, αλλά πολλοί άνθρωποι κληρονομούν γονίδια που μπορεί να προκαλούν την αυξημένη παραγωγή της. Η διατροφή με κορεσμένα λίπη αυξάνει επίσης τα επίπεδά της. Εάν υπάρχει κληρονομικότητα, τότε η τροποποίηση των διαιτητικών συνηθειών δεν είναι αρκετή για την ελάττωση της. Ο καθένας μας έχει διαφορετικό καρδιαγγειακό κίνδυνο, οπότε η συμβολή του ιατρού είναι απαραίτητη για την σωστή αντιμετώπιση. Η υψηλή χοληστερόλη αυξάνει τον κίνδυνο για στεφανιαία νόσο. Εάν μάλιστα συνυπάρχουν και άλλοι παράγοντες κινδύνου (όπως υπέρταση ή διαβήτης), τότε ο κίνδυνος αυτός είναι αυξημένος κατά πολύ.
- Άνδρες άνω των 40 ετών και γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση
- Άτομα με αθηρωσκληρωτική νόσο, ανεξάρτητα από την ηλικία ή με κλινικά ευρήματα ενδεικτικά δυσλιπιδαιμίας (υψηλής χοληστερόλης)
- Ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη
- Ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο-νεφρική ανεπάρκεια
- Άτομα με οικογενειακό ιστορικό πρώιμης εκδήλωσης στεφανιαίας νόσου
- Άτομα με υπέρταση
- Άτομα με χρόνια φλεγμονώδη νοσήματα
- Ενήλικα άτομα που καπνίζουν
- Ενήλικα άτομα με σεξουαλική δυσλειτουργία
- Υπέρβαρα και παχύσαρκα άτομα
- Συγγενείς ατόμων με κληρονομικές διαταραχές λιπιδίων
- Παιδιά με κληρονομικό ιστορικό υπερλιπιδαιμίας, καρδιαγγειακής νόσου ή άλλου παράγοντα κινδύνου
1-2-3
Τρία βήματα για την πρόληψη,
έναρξη υπολιδαιμικής αγωγής
1. Ιστορικό-εξέταση
- Ιστορικό καρδιαγγειακών νοσημάτων
- Διατροφικές συνήθειες
- Οικογενειακό ιστορικό
- Αρτηριακή πίεση
- Σωματική άσκηση
- Κάπνισμα
- Διαβήτης
2. Εξετάσεις αίματος
Μέτρηση λιπιδαιμικού προφίλ και σακχάρου
3. Risk Scores
Προσδιορισμός κινδύνου εμφάνισης μελλοντικών καρδιακών επεισοδίων, με τη χρήση εξειδικευμένων Risk Scores
Κολπική Μαρμαρυγή
Πολλές φορές τα συμπτώματα της κολπικής μαρμαρυγής δεν γίνονται εύκολα αντιληπτά και γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο χαρακτηρίζεται από πολλούς και ως «σιωπηλή πάθηση». Τα πρώτα σημάδια που θα πρέπει να μας ανησυχήσουν είναι συνήθως τα εξής:
- Ταχυπαλμίες ή / και αρρυθμίες
- Αδυναμία
- Πόνος στο στήθος
- Αυξημένα επεισόδια λιποθυμίας
- Αυξημένη κόπωση
- Ζαλάδα ή δύσπνοια.
Περισσότερα για την κολπική μαρμαρυγή μπορείτε να βρείτε στο σχετικό μας άρθρο.
Η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία, στο πλαίσιο της εκστρατείας ευαισθητοποίησης των ασθενών για την έγκαιρη διάγνωση της κολπικής μαρμαρυγής, συνιστά την συχνή παρακολούθηση των καρδιακών παλμών.
Μετρήστε τους καρδιακούς σας παλμούς, πιέζοντας δύο δάχτυλα στον καρπό σας και καταγράψτε τα αποτελέσματα. Αν έχετε ακανόνιστο σφυγμό, ενδέχεται να οφείλεται στην κολπική μαρμαρυγή. Επίσης, στην μέτρηση της πίεσης με ηλεκτρονικό πιεσόμετρο που δείχνει και τους παλμούς, εάν υπάρχει κολπική μαρμαρυγή οι ενδείξεις μεταβάλλονται συνεχώς καθώς δεν μπορεί να τους καταμετρήσει. Εάν διαπιστώσετε κάτι τέτοιο απευθυνθείτε στον γιατρό σας!
