Παθήσεις Βαλβίδων Καρδιάς
Οι παθήσεις των καρδιακών βαλβίδων είναι συχνές, ειδικά σε άτομα μεγάλης ηλικίας. Στο παρακάτω άρθρο παρουσιάζουμε περιληπτικά τις κυριότερες βαλβιδοπάθειες και τους τρόπους διάγνωσης και θεραπείας με τις πιο προηγμένες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές. Επικοινωνήστε με το pericardium για περισσότερες λεπτομέρειες και εξειδικευμένες ιατρικές συμβουλές.
Τι είναι οι παθήσεις βαλβίδων καρδιάς;
Η καρδιά έχει τέσσερις βαλβίδες, την αορτική (01), την μιτροειδή (02), την πνευμονική (03), και την τριγλώχινα (04). Οι καρδιακές βαλβίδες ρυθμίζουν τη ροή του αίματος:
- μεταξύ της καρδιάς και των μεγάλων αγγείων που εκφύονται από αυτήν, δηλαδή της αορτής και της πνευμονικής αρτηρίας (αορτική και πνευμονική βαλβίδα αντίστοιχα)
- μεταξύ των καρδιακών κοιλοτήτων, δηλαδή των κόλπων και των κοιλιών (μιτροειδής και τριγλώχινα βαλβίδα)
Κάποια από τις καρδιακές βαλβίδες μπορεί να νοσήσει και να εκδηλωθεί βαλβιδοπάθεια. Μια καρδιακή βαλβίδα, λοιπόν, μπορεί να παρουσιάσει στένωση (η βαλβίδα δεν ανοίγει επαρκώς και το αίμα περνά με δυσκολία), ανεπάρκεια (όταν κλείνει η βαλβίδα δεν σφραγίζει επαρκώς και το αίμα παλινδρομεί) ή συνδυασμό στένωσης-ανεπάρκειας. Οι παθήσεις βαλβίδων καρδιάς είναι οι εξής:
- Στένωση αορτικής, μιτροειδούς, πνευμονικής ή τριγλώχινας βαλβίδας.
- Ανεπάρκεια αορτικής, μιτροειδούς, πνευμονικής ή τριγλώχινας βαλβίδας.
Αορτική βαλβίδα (01)
Μιτροειδής βαλβίδα (02)
Πνευμονική βαλβίδα (03)
Τριγλώχινα βαλβίδα (04)
Που οφείλονται
Η συνηθέστερη αιτία των βαλβιδοπαθειών στις ανεπτυγμένες χώρες είναι η εκφύλιση λόγω της ηλικίας. Άλλες αιτίες είναι ο ρευματικός πυρετός, η λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα, ενώ έμμεσα μπορεί να τις προκαλέσουν η αρτηριακή υπέρταση, το έμφραγμα του μυοκαρδίου και η καρδιακή ανεπάρκεια. Όταν μία βαλβιδοπάθεια υπάρχει από τη γέννηση τότε υπάγεται στις συγγενείς καρδιοπάθειες.
Συμπτώματα
Τα συμπτώματα των παθήσεων των καρδιακών βαλβίδων ποικίλουν ανάλογα με τη βαλβίδα που πάσχει και το αν η νόσος είναι οξεία ή χρόνια. Τα συνήθη συμπτώματα είναι η δύσπνοια στην κόπωση, το αίσθημα παλμών, η στηθάγχη (πόνος στο στήθος) και τα οιδήματα κάτω άκρων ενώ σπανιότερα μπορεί να εμφανιστεί αιμόπτυση ή λιποθυμικό επεισόδιο. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις ασθενείς με βαλβιδοπάθεια ακόμα και σοβαρής μορφής δεν έχουν σχεδόν καθόλου συμπτώματα.
Φυσιολογική ροή αίματος από τη βαλβίδα
Βαλβίδα με στένωση που εμποδίζει τη ροή του αίματος
Μια φυσιολογική βαλβίδα κλείνει και δεν επιτρέπει στο αίμα να περάσει
Η βαλβίδα με ανεπάρκεια, δεν κλείνει καλά κι επιτρέπει την αντίστροφη ροή του αίματος
Aορτική βαλβίδα
Η εκφυλιστική στένωση της αορτικής βαλβίδας οφείλεται σε παράγοντες κινδύνου παρόμοιους με αυτούς της στεφανιαίας νόσου, όπως η υψηλή χοληστερίνη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα κλπ και συνήθως διαγιγνώσκεται σε ασθενείς άνω των 70 ετών. Η συγγενής στένωση της αορτικής βαλβίδας οφείλεται σε ανατομική ανωμαλία της βαλβίδας, η οποία αντί να έχει τρεις πτυχές έχει δύο ή μία πτυχή (δίπτυχη ή μονόπτυχη αορτική βαλβίδα) και συνήθως παρουσιάζει συμπτώματα σε ηλικίες 30 – 60 ετών. Η αιτιολογία της είναι άγνωστη.
Η ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας μπορεί να οφείλεται σε καταστροφή των γλωχίνων της βαλβίδας (από εκφύλιση, αρτηριακή υπέρταση, λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα, ρευματικό πυρετό, τραύμα, κα) ή σε διάταση του αορτικού δακτυλίου που περιβάλλει τις γλωχίνες λόγω διάτασης του αρχικού τμήματος της αορτής (διάταση αορτικής ρίζας). Συγγενούς αιτιολογίας ανεπάρκεια της αορτικής βαλβίδας μπορεί να παρουσιαστεί σε περίπτωση δίπτυχης ή μονόπτυχης αορτικής βαλβίδας ή σε μεσοκοιλιακή επικοινωνία.
Mιτροειδής βαλβίδα
Κατά ένα πολύ μεγάλο ποσοστό η στένωση της μιτροειδούς βαλβίδας οφείλεται σε ρευματικό πυρετό, μία νόσο η οποία είναι πολύ σπάνια πια στις ανεπτυγμένες χώρες.
Η ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας μπορεί να είναι εκφυλιστική ή λειτουργική.
- Η εκφυλιστική μορφή οφείλεται σε επασβέστωση των γλωχίνων της βαλβίδας, με παράγοντες κινδύνου παρόμοιους με αυτούς της στεφανιαίας νόσου (η υψηλή χοληστερίνη, ο σακχαρώδης διαβήτης, η αρτηριακή υπέρταση, το κάπνισμα κλπ), ή σπανιότερα μπορεί να οφείλεται σε ρευματικό πυρετό.
- Η λειτουργική μορφή οφείλεται σε διάταση του μιτροειδικού δακτυλίου εξαιτίας διάτασης της αριστερής κοιλίας της καρδιάς (μετά από έμφραγμα του μυοκαρδίου ή σε ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια) ή σε δυσλειτουργία κάποιου θηλοειδούς μυός (ο οποίος συγκρατεί τη γλωχίνα) λόγω ισχαιμίας.
- Μια ειδική περίπτωση όπου εμφανίζεται ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας είναι η πρόπτωση μιτροειδούς. Υπάγεται στις νόσους του συνδετικού ιστού οφείλεται στη χαλάρωση του ιστού (τενόντια χορδή) που συνδέει μία από τις δύο γλωχίνες με τον αντίστοιχο θηλοειδή μυ.
Φυσιολογική βαλβίδα
(κλειστή)
Βαλβίδα με στένωση
(ανοιχτή)
Φυσιολογική βαλβίδα
(ανοιχτή)
Βαλβίδα με ανεπάρκεια
(κλειστή)
Πνευμονική βαλβίδα
Η συχνότερη μορφή είναι η συγγενής στένωση της πνευμονικής βαλβίδας, ενώ πολύ σπάνια οφείλεται σε ρευματικό πυρετό.
Συνήθως η ανεπάρκεια της πνευμονικής βαλβίδας οφείλεται στη διάταση του δακτυλίου που την περιβάλλει στα πλαίσια πνευμονικής υπέρτασης και διάτασης της πνευμονικής αρτηρίας. Λιγότερο συχνά οφείλεται σε λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα.
Τριγλώχινα βαλβίδα
Η στένωση της τριγλώχινας βαλβίδας οφείλεται σχεδόν αποκλειστικά σε ρευματικό πυρετό, μία νόσο η οποία είναι πολύ σπάνια πια στις ανεπτυγμένες χώρες.
Η πιο συχνή αιτία ανεπάρκειας της τριγλώχινας βαλβίδας είναι διάταση της δεξιάς κοιλίας, στα πλαίσια πνευμονικής υπέρτασης και/ή δεξιάς καρδιακής ανεπάρκειας. Λιγότερο συχνά οφείλεται σε λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα.
Διάγνωση βαλβιδοπαθειών
Η αρχική διερεύνηση μιας βαλβιδοπάθειας γίνεται με τη λήψη του ιστορικού και με την κλινική εξέταση. Σήμερα η τελική διάγνωση τίθεται σχεδόν πάντα με τη διενέργεια διαθωρακικού υπερηχογραφήματος καρδιάς. Σε ορισμένες περιπτώσεις που πρέπει να ληφθούν πιο λεπτομερείς εικόνες όπως π.χ. στην ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας ή σε υποψία λοιμώδους ενδοκαρδίτιδας χρειάζεται το διοισοφάγειο υπερηχογράφημα (η εξέταση μοιάζει με μία γαστροσκόπηση). Πολύ σπάνια, τέλος, μπορεί να χρειαστεί αξονική τομογραφία, μαγνητική τομογραφία ή καρδιακός καθετηριασμός.
Θεραπεία
Transcatheter Aortic Valve Implantation – TAVI
Τι έχει να προσφέρει η επεμβατική καρδιολογία στις βαλβιδοπάθειες; Σήμερα υπάρχει η δυνατότητα να γίνει αντικατάσταση της αορτικής βαλβίδας διά μέσου καθετήρων, χωρίς χειρουργείο. Η μέθοδος προορίζεται προς το παρόν για ασθενείς που είναι πολύ υψηλού κινδύνου για εγχείρηση ανοικτής καρδιάς ή για εκείνους που κρίνονται ανεγχείρητοι.
Melody
Μπορεί να γίνει διαδερμική εμφύτευση πνευμονικής βαλβίδας (transcatheter), σε ασθενείς που έχουν προηγουμένως χειρουργηθεί για συγγενή καρδιοπάθεια (επέμβαση διά μέσου καθετήρων).
Mitra Clip
Έχει αναπτυχθεί μία νέα επεμβατική τεχνική για την επιδιόρθωση της σοβαρής ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας, για ασθενείς που δεν μπορούν να χειρουργηθούν .
Επεμβατικές τεχνικές
Η ομάδα του pericardium εφαρμόζει όλες τις προηγμένες, ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές αντιμετώπισης των βαλβιδοπαθειών. Δια μέσου καθετήρων και με τη χρησιμοποίηση ειδικών συσκευών, πραγματοποιούνται οι ακόλουθες επεμβάσεις:
Παραβαλβιδική διαφυγή/ανεπάρκεια βιοπροσθετικής μιτροειδούς βαλβίδας πριν (αριστερά) και μετά (δεξιά) την εμφύτευση συσκευής Amplatzer AVP II, με σημαντική μείωση της ανεπάρκειας και κλινική βελτίωση του ασθενούς.
- Βαλβιδοπλαστική σε στένωση αορτικής, μιτροειδούς ή πνευμονικής βαλβίδας. Με τη βοήθεια ειδικών μπαλονιών και καθετήρων γίνεται διάταση των βαλβίδων και διόρθωση της στένωσης.
- Διαδερμική αντικατάσταση αορτικής βαλβίδας (Transcatheter Aortic Valve Implantation – TAVI). Χρησιμοποιούνται όλα τα σύγχρονα συστήματα όπως Evolut R (Medtronic), Portico (Abbott Vascular), Edwards Sapien (Edwards Lifesciences), κ.α. O Dr Απόστολος Τζίκας έχει μεγάλη κλινική και ερευνητική εμπειρία στην TAVI (PhD) και είναι πιστοποιημένος εκπαιδευτής για το σύστημα Portico σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Ιαπωνία, κ.ά.
- Διαδερμική επιδιόρθωση ανεπάρκειας μιτροειδούς ή τριγλώχινας βαλβίδας. Με τη χρήση καινούργιων συστημάτων όπως το MitraClip (Abbott Vascular), Pascal (Edwards Lifesciences), Cardiobend (Edwards Lifesciences), κ.ά. θεραπεύεται η σοβαρή ανεπάρκεια μιτροειδούς ή τριγλώχινας βαλβίδας, χωρίς ανοιχτό χειρουργείο.
- Διαδερμική επιδιόρθωση ανεπάρκειας λόγω παραβαλβιδικής διαφυγής. Σε περιπτώσεις ασθενών με προηγούμενη εμφύτευση προσθετικής βαλβίδας η οποία ανεπαρκεί λόγω παραβαλβιδικής διαφυγής, γίνεται επιδιόρθωση δια μέσου καθετήρων με συσκευές Amplatzer (Abbott Vascular).
- Διαδερμική εμφύτευση πνευμονικής βαλβίδας (Transcatheter Pulmonary Valve Implantation – TPVI). Σε ασθενείς με προηγούμενο χειρουργείο για τετραλογία Fallot και στένωση ή ανεπάρκεια του μοσχεύματος, χρησιμοποιείται το σύστημα Melody TPV (Medtronic).
