Καρδιακή Βηματοδότηση
Ένας μεγάλος αριθμός ανθρώπων φέρει εμφυτεύσιμες ηλεκτρονικές συσκευές για τη διάγνωση ή την αντιμετώπιση διαταραχών του καρδιακού ρυθμού. Ενημερωθείτε για τις νεότερες εξελίξεις στο χώρο της καρδιακής βηματοδότησης στο παρακάτω άρθρο που ετοίμασε για εσάς η ομάδα του pericardium. Μπορείτε φυσικά, να επικοινωνήσετε μαζί μας ανά πάσα στιγμή.
Τι είναι ο βηματοδότης;
Βηματοδότης είναι μία ηλεκτρονική συσκευή η οποία μεταδίδει ένα ηλεκτρικό ερέθισμα στην καρδιά, κάθε φορά που η καρδιά αδυνατεί να το πράξει από μόνη της. Ένας βηματοδότης αποτελείται από μία γεννήτρια και ένα ή περισσότερα ηλεκτρόδια τα οποία συνδέουν τη γεννήτρια με την καρδιά. Η γεννήτρια των σύγχρονων βηματοδοτών ζυγίζει μόλις 20-50 γραμμάρια και δεν ξεπερνάει σε μέγεθος το ένα σπιρτόκουτο.
Γιατί χρειάζεται;
Η καρδιά έχει το δικό της ηλεκτρικό σύστημα και σε φυσιολογικές συνθήκες είναι σε θέση να βηματοδοτεί τον εαυτό της. Το ηλεκτρικό ερέθισμα παράγεται από εξειδικευμένα κύτταρα που βρίσκονται στην επιφάνεια του δεξιού άνω διαμερίσματος της καρδιάς (δεξιός κόλπος) και τα οποία αποτελούν το φλεβόκομβο. Στη συνέχεια, το ηλεκτρικό ερέθισμα μεταδίδεται ταυτόχρονα προς το αριστερό άνω διαμέρισμα της καρδιάς (αριστερός κόλπος) και προς τον κολπο-κοιλιακό κόμβο. Ο κολπο-κοιλιακός κόμβος είναι το σημείο ηλεκτρικής σύνδεσης των ανώτερων (κόλπων) και κατώτερων (κοιλιών) διαμερισμάτων της καρδιάς.
Φλεβοκόμβος
Κολποκοιλιακός κόμβος
Φλεβόκομβος
Κολποκοιλιακός Κόμβος
Δεμάτιο του His
Αριστερό σκέλος του δεματίου His
Μεσοκοιλιακό Διάφραγμα
Ίνες του Purkinje
Διαφλέβιοι βηματοδότες
Διαδικασία εμφύτευσης βηματοδότη
Η επέμβαση πραγματοποιείται στο αιμοδυναμικό εργαστήριο κάτω από αυστηρά άσηπτες συνθήκες. Έπειτα από χορήγηση τοπικής αναισθησίας και μέθης, πραγματοποιείται μία τομή στο δέρμα κάτω από την αριστερή κλείδα και κατασκευάζεται μία τεχνητή κοιλότητα κάτω από τον υποδόριο λιπώδη ιστό της περιοχής. Η κοιλότητα αυτή συχνά ονομάζεται «θήκη» και θα υποδεχθεί αργότερα τη γεννήτρια του βηματοδότη. Κατόπιν παρακεντούνται οι φλέβες που πορεύονται κάτω από την κλείδα μία ή περισσότερες φορές ώστε να τοποθετηθούν ένα ή περισσότερα ηλεκτρόδια τα οποία θα συνδέσουν ηλεκτρικά τη γεννήτρια με τις αντίστοιχες καρδιακές κοιλότητες.
Ποια είναι τα προσδοκώμενα οφέλη; Υπάρχει εναλλακτική λύση;
Ο βηματοδότης αποτρέπει την επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού κάτω από ένα καθορισμένο όριο και εξαλείφει συμπτώματα που οφείλονται στη βραδυκαρδία όπως ζάλη-συγκοπή. Δυστυχώς, δεν υπάρχει φαρμακευτική θεραπεία που να υποκαθιστά την ανάγκη για βηματοδότηση.
Ασύρματοι βηματοδότες
Σήμερα, η πρόοδος της τεχνολογίας έχει καταστήσει εφικτή την ασύρματη βηματοδότηση, δηλαδή τη βηματοδότηση χωρίς τη χρήση ηλεκτροδίων. Ο βηματοδότης Micra™ του οίκου Medtronic είναι –ο μόνος εγκεκριμένος αυτής της κατηγορίας μέχρι στιγμής– έχει μέγεθος κατά 93% μικρότερο σε σχέση με τους συμβατικούς, ενώ η διάρκεια ζωής της μπαταρίας του είναι τουλάχιστον η ίδια (αν όχι μεγαλύτερη) με αυτή των κλασικών βηματοδοτών.
Η εμφύτευση πραγματοποιείται διαμέσου της μηριαίας φλέβας και το σύστημα εμφυτεύεται απευθείας στην καρδιά. Δεν απαιτείται δημιουργία θήκης, ούτε εμφύτευση ξεχωριστού ηλεκτροδίου. Ο πρώτος ασύρματος βηματοδότης στη Βόρεια Ελλάδα, εμφυτεύθηκε στο Ιατρικό Διαβαλκανικό Θεσσαλονίκης.
Θα πρέπει να σημειωθεί ωστόσο, ότι προς το παρόν, με τη συγκεκριμένη τεχνολογία επιτυγχάνεται βηματοδότηση μονής κοιλότητας, οπότε δεν είναι όλοι οι ασθενείς κατάλληλοι για την εμφύτευση του ασύρματου βηματοδότη.
Αμφικοιλιακοί βηματοδότες
Θεραπεία Καρδιακού Επανασυγχρονισμού
Μία ξεχωριστή κατηγορία ασθενών που έχουν ένδειξη για καρδιακή βηματοδότηση είναι οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια και δυσυγχρονισμό. Στη φυσική πορεία της καρδιακής ανεπάρκειας, εκτός από την αύξηση των διαστάσεων των καρδιακών κοιλοτήτων (ανατομική αναδιαμόρφωση ή «μεγαλοκαρδία») επισυμβαίνει και ηλεκτρική αναδιαμόρφωση, με την εμφάνιση δυσυγχρονισμού (συνηθέστερα εξαιτίας αποκλεισμού του αριστερού σκέλους του δεματίου του His). Η κατάσταση αυτή οδηγεί σε ετεροχρονισμένη (ασυντόνιστη) σύσπαση των δύο κοιλιών, ελάττωση της εξωθητικής ικανότητας της καρδιάς (μείωση του κλάσματος εξώθησης της αριστερής κοιλίας) ενώ προκαλείται ή επιδεινώνεται προϋπάρχουσα ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας.
Καρδιακός δυσυγχρονισμός σε μαγνητική τομογραφία
Οι ασθενείς αυτοί έχουν απόλυτη ένδειξη για θεραπεία καρδιακού επανασυγχρονισμού η οποία υλοποιείται με την εμφύτευση ειδικών βηματοδοτών που ονομάζονται αμφικοιλιακοί. Η διαδικασία της εμφύτευσης προσομοιάζει αυτής των συμβατικών βηματοδοτών, ωστόσο ενέχει τη χρήση ενός επιπλέον ηλεκτροδίου το οποίο τοποθετείται επικαρδιακά της αριστερής κοιλίας διαμέσου του στεφανιαίου φλεβικού δικτύου.
Η ευνοϊκή επίδραση στη συσταλτικότητα της αριστερής κοιλίας (αύξηση του κλάσματος εξώθησης) και στη μείωση της βαρύτητας της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας, που απορρέει από την αμφικοιλιακή βηματοδότηση, είναι συχνά άμεση! Στα παρακάτω υπερηχογραφικά στιγμιότυπα, φαίνεται η άμεση ανταπόκριση στη θεραπεία του καρδιακού επανασυγχρονισμού, με αύξηση του κλάσματος εξώθησης της αριστερής κοιλίας.
Δεξί κοιλιακό ηλεκτρόδιο
Αριστερό κοιλιακό ηλεκτρόδιο
Χωρίς αμφικοιλιακή βηματοδότηση
Με αμφικοιλιακή βηματοδότηση
1 και 2: Χωρίς αμφικοιλιακή βηματοδότηση (κλάσμα εξώθησης = 35%)
1 και 2: Χωρίς αμφικοιλιακή βηματοδότηση (κλάσμα εξώθησης = 35%)
3 και 4: Με αμφικοιλιακή βηματοδότηση (κλάσμα εξώθησης = 43%)
3 και 4: Με αμφικοιλιακή βηματοδότηση (κλάσμα εξώθησης = 43%)
Πολυάριθμες κλινικές μελέτες έχουν καταδείξει την υπεροχή του καρδιακού επανασυγχρονισμού έναντι της συμβατικής φαρμακοθεραπείας. Η υπερηχογραφική βελτίωση που επιτυγχάνεται με την αμφικοιλιακή βηματοδότηση, συνοδεύεται από θεαματική υποχώρηση των συμπτωμάτων δύσπνοιας και εύκολης κόπωσης των ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια αλλά και από αύξηση της συνολικής τους επιβίωσης!
Αξίζει να σημειωθεί ότι σημαντικός αριθμός ασθενών με καρδιακή ανεπάρκεια πεθαίνουν αιφνιδίως, δηλαδή χωρίς να έχει προηγηθεί επιδείνωση των συμπτωμάτων τους. Ως αίτια αιφνιδίου θανάτου αναγνωρίζονται στην πλειονότητα των περιπτώσεων ταχυαρρυθμίες όπως κοιλιακή ταχυκαρδία/μαρμαρυγή.
Η πιο αποτελεσματική μέθοδος πρόληψης του αιφνιδίου θανάτου είναι η εμφύτευση απινιδωτή (βλέπε ενότητα συγκοπή-αιφνίδιος καρδιακός θάνατος). Η σύγχρονη τεχνολογία έχει καταστήσει εφικτό το συγκερασμό των δύο παραπάνω θεραπειών. Έτσι, στους περισσότερους ασθενείς σήμερα πραγματοποιείται εμφύτευση ενός αμφικοιλιακού βηματοδότη-απινιδωτή.
Στα παρακάτω υπερηχογραφικά στιγμιότυπα, καταδεικνύεται η άμεση ανταπόκριση στη θεραπεία του καρδιακού επανασυγχρονισμού, όσον αφορά τη μείωση της βαρύτητας της ανεπάρκειας της μιτροειδούς βαλβίδας.
